Magdalena Ulikowska
Rak jelita grubego jest jednym z najczęściej występujących nowotworów w Polsce. W 2017 r. wśród kobiet rak jelita grubego zajmował drugie miejsce na liście zachorowań na nowotwory złośliwe, u mężczyzn był na trzecim miejscu. Z roku na rok liczba zachorowań na nowotwory dolnego odcinka układu pokarmowego wzrasta, dlatego tak ważne jest wykonywanie badań profilaktycznych i wczesne wykrycie zmian chorobowych. W Polsce od 2000 roku w ramach Narodowego programu Zwalczania Chorób Nowotworowych funkcjonuje Program Badań Przesiewowych raka jelita grubego. Do osób w wieku 55-64 wysyłane są imienne zaproszenia do wykonania kolonoskopi, dzięki czemu istnieje możliwość wykrycia wczesnych zmian, które są potencjalnie wyleczalne. Takie działanie, czyli usunięcie zmian, które nie dają jeszcze żadnych objawów pozwala zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka o 60-90%. Tym bardziej, że 25% osób po 55 roku życia posiada już polipy, które z czasem mogą ulec zezłośliwieniu.
Badania przesiewowe uznawane są za część profilaktyki wtórnej, której zadaniem jest zmniejszenie śmiertelności przez jak najszybsze rozpoznanie choroby i wdrożenie leczenia, co może wydłużyć i polepszyć jakość życia.
Do badań przesiewowych chorób dolnego odcinka układu pokarmowego należy:
Badanie to należy wykonywać co roku, w szczególności po 50 roku życia. Jest tanim i ogólnodostępnym badaniem. Zakupić go można w każdej aptece. Badanie mówi o tym, czy występuje zwiększona ilość krwi w układzie pokarmowym, co może być spowodowane sporadycznymi krwawieniami z polipów w jelicie grubym. W związku z tym próbki należy pobrać 3 dni pod rząd. Wykonywanie tego badania co 1-2 lata może zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka nawet o 15-30%. Pozytywny wynik powinno poddać się weryfikacji korzystając z technik endoskopowych.
Jest to badania, które wykonuje się za pomocą endoskopu, który sprawdza stan jelita grubego i odbytnicy. Ta metoda pozwala na znalezienie, usunięcie polipów bądź guzów złośliwych oraz pobrania próbki do badania histopatologicznego. Kolonoskopia wraz z usunięciem napotkanych zmian zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jelita grubego nawet do 90%.
Przeciwskazania do wykonania kolonoskopi:
Głównie stosowany jako test screeningowy, aby zaklasyfikować pacjentów do badania endoskopowego. Polega na wprowadzeniu papki barytowej metodą wlewu doodbytniczego, która nie przepuszcza promieni Roentgena. Dodatkowo, wpuszczane jest powietrze, by zaobserwować zmiany i nieprawidłowości. Badanie powoduje dyskomfort u uczestników i nie zawsze uwidacznia zmiany chorobowe w jelicie, stąd złotym standardem nadal pozostaje kolonoskopia.
Innowacyjne badanie, które jest nieinwazyjne i nie wymaga wprowadzenia wziernika ani endoskopu do światła jelita. Metoda wykorzystuje trójwymiarowy obraz dzięki zastosowaniu tomografu komputerowego. Niestety przy znalezieniu podejrzanych zmian należy skorzystać z metody klasycznej kolonoskopi.
Według badań przeprowadzonych wśród osób przebywających w Centrum Diagnostyki Schorzeń Przewodu Pokarmowego aż 52,53% korzysta z badań profilaktycznych ze względu na chęć sprawdzenia stanu zdrowia. Kolejnymi powodami było występowanie nowotworu w rodzinie oraz strach przed samą chorobą. Było to kolejno 22,27% i 21,85% badanych. Wśród tych osób zdecydowana większość zdecydowała się na przeprowadzenie przesiewowych badań kolonoskopowych ze względu na przynależność do grupy zwiększonego ryzyka, której zalecane jest systematyczne wykonywanie badań. Tylko 3,36% badanych było spoza tej grupy i wykonali badania za namową rodziny.
Rak jelita grubego rozwija się średnio przez 5-10 lat. Jest to odpowiednio dużo czasu, aby zainterweniować. Niestety początkowy rozwój tego typu nowotworu przebiega najczęściej bezobjawowo. Objawy pojawiają się dopiero w zaawansowanych stadium raka. Właśnie przez wzgląd na długi okres rozwoju nowotworu i możliwość potencjalnego całkowitego wyleczenia zdecydowanie warto korzystać z możliwości wykonania badań skriningowych.
Źródła:
