Dzięki prowadzonym przez dziesięciolecia badaniom oraz porównywaniem tendencji zachorowań w wielu krajach udało się postawić kilka hipotez związanych z wpływem diety na ryzyko zachorowania na nowotwory. Ostatnie wyniki długoterminowych badań epidemiologicznych dostarczyły wielu informacji na temat związków między dietą, składnikami żywności, a ryzykiem występowania wielu rodzajów raka. Co ciekawe niektóre z ostatnich badań nie potwierdziły wcześniejszych przekonań, że wysokie całkowite spożycie tłuszczu i niskie spożycie warzyw i owoców są kluczowymi czynnikami ryzyka powstawania nowotworów. Zaobserwowano jednak wyraźne dowody na to, że inne czynniki związane z odżywianiem mogą mieć kluczowy wpływ na proces nowotworzenia. Dwa najbardziej niepokojące czynniki to nadwaga i otyłość oraz spożywanie alkoholu.
Oczywiście istnieją dowody naukowe na to, że zawarte w produktach roślinnych (owoce, warzywa, orzechy, rośliny strączkowe) – witaminy, fitochemikalia i błonnik pokarmowy – mogą hamować proces karcenogenezy. Pod koniec XX wieku przeprowadzono wiele badań na temat roli, jaką ww. pokarm roślinny może odgrywać w zmniejszaniu ryzyka powstawania nowotworów. Co ciekawe początkowe wyniki były bardzo obiecujące, jednak pochodziły głównie z badań opierających się na studium przypadku (badania na pojedynczych osobach za pomocą, których nie powinno się generalizować wniosków). Pomimo tego, że istnieją dowody na to, że owoce i warzywa zmniejszają ryzyko zachorowania na nowotwór, to osłabły one podczas ostatnich dekad. Pomimo tego międzynarodowe instytucje zajmujące się badaniami nad rakiem (WCRF/AICR) stwierdziły, że większe spożycie warzyw lub owoców szczególnie tych nieskrobiowych (m.in. warzywa liściaste, owoce jagodowe) prawdopodobnie chroni przed kilkoma nowotworami przewodu pokarmowego.
Obecnie naukowcy z pomocą nowych badań molekularnych są w stanie zdefiniować wiele podtypów nowotworów, a dodatkowo mogą również identyfikować ich różne powiązania z pokarmami roślinnymi i / lub ich składnikami. Na przykład wyższe stężenia β-karotenu, α-karotenu i innych karotenoidów w owocach i warzywach wiążą się z niższym ryzykiem bardziej agresywnych i śmiertelnych podtypów nowotworów piersi.
Istnieją również dowody, że spożycie pełnego ziarna (tj. ziaren, w które zachowały 100% wartości) może ograniczać ryzyko raka jelita grubego i zostały one sklasyfikowane przez WCRF/AICR jako prawdopodobnie zmniejszające ryzyko nowotworów, co oznacza, że wciąż brakuje prawidłowo przeprowadzonych badań, które potwierdzą wyżej wymienioną hipotezę.
Kolejna grupa badaczy stwierdza, że pełne ziarno, produkty bogate w błonnik pokarmowy i fitochemikalia, mogą zmniejszać ryzyko raka jelita grubego poprzez rozcieńczenie czynników rakotwórczych w okrężnicy oraz poprzez wytwarzanie krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, a także ograniczenie rozwoju prozapalnych gatunków bakterii. Międzynarodowe Instytucje zajmujące się badaniami nad rakiem sklasyfikowały również spożycie błonnika pokarmowego jako prawdopodobne, że jego spożycie wiąże się z niższym ryzykiem zachorowanie na raka jelita grubego, przyrostu masy ciała, nadwagi i otyłości.
Zarówno dieta, jak i narażenie na inne czynniki może wpływać na ryzyko nowotworów jeszcze wiele lat przed rozpoznaniem, w związku z tym potrzebne są długoterminowe badania epidemiologiczne, badania randomizowane oraz badania krótkoterminowe, które ocenią dokładnie czynniki ryzyka powstawania nowotworów. Prawdą, jest to, że badania konkretnych, pojedynczych składników odżywczych i żywności dostarczają ważnych informacji na temat raka i diety, jednak niezbędne jest badanie ogólnych wzorców żywieniowych, które są w stanie dostarczyć najbardziej użytecznych informacji.
W praktyce oznacza to przede wszystkim rezygnację z żywności przetworzonej na rzecz diety różnorodnej i obfitej w warzywa i owoce. Jeśli nie ma przeciwwskazań, pamiętaj, żeby Twoja dieta opierała się na produktach sezonowych i lokalnych uwzględniając jak największą różnorodność spożywanych produktów.
*Karcynogeneza też kancerogeneza lub nowotworzenie – zmiany zachodzące w komórce organizmu, prowadzące do powstania nowotworu. Jest to wieloetapowy proces zachodzący na poziomie DNA komórki.
*Fitochemikalia też związki fitochemiczne – substancje wytwarzane przez rośliny w celu ochrony ich przed działaniem czynników środowiskowych m.in. do walki z patogenami. Substancje, w które natura wyposażyła rośliny, sprawdzają się również w leczeniu, jak i zapobieganiu chorobom występującym u ludzi.
