tel. 52 335 01 70email: kontakt@onkodietetyka.pl

FacebookTwitter

Nowy Start – jak zadbać o siebie po zakończeniu leczenia onkologicznego?

Wsparcie żywieniowe oraz prawidłowe nawyki żywieniowe powinny towarzyszyć pacjentowi podczas każdego etapu leczenia onkologicznego. Zakończony proces leczenia nie powinien stanowić granicy zakończenia stosowania odpowiednich nawyków żywieniowych. Żywienie u osób po przebytej chorobie nowotworowej powinno opierać się o racjonalne zasady i stanowić element zapobiegania nawrotom choroby i dostarczenie wszystkich niezbędnych składników pokarmowych.

Warzywa i owoce

Warzywa i owoce stanowią źródło cennych witamin, składników mineralnych oraz błonnika. W przypadku nasion roślin strączkowych możemy również napisać o dostarczaniu sporej ilości białka roślinnego o dużej wartości odżywczej. Badania naukowe wskazują, że zwiększona podaż do około 600 g warzyw i owoców (300 g warzyw, 300 g owoców) może zmniejszać śmiertelność z powodu nowotworów oraz zmniejszać ryzyko nawrotu. Korzystne efekty uzyskuję się między innymi dzięki składnikom antyoksydacyjnym zawartych w warzywach oraz owocach. Pozytywny efekt wykazują w szczególności flawonoidy. Efekt ochronny wykazuję również błonnik pokarmowy. Należy pamiętać, że owoce powinniśmy spożywać jako składnik posiłku, dzięki czemu cukry proste zawarte w owocach nie będą ulegały szybkiemu wchłanianiu. Takie postępowanie zmniejszy ryzyku zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Dlatego owoce warto łączyć np. z nabiałem lub orzechami. Białko, tłuszcz oraz błonnik będą spowalniały wchłanianie cukrów prostych. Podsumowując badania naukowe wskazują na korzystny wpływ zwiększonej konsumpcji warzyw oraz owoców w celu zmniejszenia nawrotu choroby oraz zmniejszenia śmiertelności z powodu chorób nowotworowych. Jednocześnie badacze podkreślają, że zachodnie wzorce żywieniowe oparte na małej ilości warzyw oraz owoców mogą zwiększać ryzyko nawrotu.

Ryby

Ryby są źródłem pełnowartościowego białka, witamin z grupy B, minerałów, a w przypadku tłustych ryb kwasów omega-3. Przeprowadzone metaanalizy uwzględniające wpływ spożycia ryb na śmiertelność z powodu nowotworów oraz ryzyko nawrotu wskazały, że konsumpcja ryb będących źródłem kwasów wielonienasyconych omega-3 może zmniejszać ryzyko powtórnego zachorowania na nowotwór oraz zmniejszać śmiertelność z powodu raka. Właściwości przeciwzapalne oraz immunomodulujące kwasów omega-3 mogą być powodem powyższych zależności. Według zaleceń spożycie ryb powinno wynosić co najmniej dwie porcje tygodniowo z czego jedna porcja powinna być tłustą rybą (np. łosoś, makrela, pstrąg łososiowy). Jednak według badań udział ryb w diecie można zwiększyć “kosztem” mięsa czerwonego i ponieść dodatkowe korzyści. Zwiększona podaż ryb wpisuje się w profil diety śródziemnomorskiej, która jest oceniana jako jedna z najlepszych diet o działaniu prozdrowotnym.

Dieta Śródziemnomorska

Badania naukowe wskazują, że zalecenia diety śródziemnomorskiej mogą zredukować ryzyko nawrotu choroby nowotworowej. Zalecenia opierają się o:

  • pożywanie świeżych owoców oraz warzyw
  • Wybieranie produktów pełnoziarnistych
  • Unikanie czerwonego mięsa
  • Spożywanie ryb oraz nasion roślin strączkowych
  • Zwiększenie udziału orzechów bez dodatku soli i cukru
  • Zamianę tłuszczów zwierzęcych na tłuszcze roślinne np. Oliwę z oliwek, olej rzepakowy
  • Unikanie produktów przetworzonych
  • Unikanie słodyczy i wyrobów cukierniczych
  • Unikanie napojów słodzonych i gazowanych na rzecz wody i naparów ziołowych

Dieta śródziemnomorska wiązała się ze zmniejszonym stężeniem białka CRP oraz lepszą glikemią, dzięki czemu dochodziło do redukcji ryzyka nawrotu choroby. Zależności zostały zbadane w przypadku raka piersi, jelita grubego, prostaty oraz głowy i szyi. Jednocześnie dieta o wzorcu zachodnim charakteryzująca się wysokim spożyciem przetworzonej żywności bogatej w cukry oraz tłuszcze nasycone i niskim spożyciu warzyw, owoców, ryb i nasion roślin strączkowych skutkowała zwiększonym ryzykiem nawrotu choroby nowotworowej.

Redukcja masy ciała a spadek leptyny

W przypadku osób z nadwagą czy otyłością po zakończeniu leczenia należałoby wprowadzić dietę redukująca połączoną z ćwiczeniami fizycznymi mającą na celu zmniejszenie ilości tkanki tłuszczowej. Podwyższony poziom tkanki tłuszczowej koreluję ze zwiększonym ryzykiem stanu zapalnego oraz nawrotu choroby nowotworowej. Metaanaliza dotycząca aktywności fizycznej u kobiet po przebytym raku piersi wykazała, że ćwiczenia fizyczne w szczególności aerobowe trwające od 120 do 210 minut tygodniowo (ćwiczenia wykonywane co najmniej dwa razy w tygodniu) pozwoliły na redukcję poziomu leptyny, hormonu powiązanego ze zwiększonym ryzykiem nawrotu raka. Wprowadzenie aktywności fizycznej po zakończonym leczeniu powinno stanowić nieodzowny element poprawiający stan zdrowia i zmniejszający ryzyko nawrotu.

Witamina D

Suplementacja witaminą D powinna towarzyszyć pacjentowi przez cały proces leczenia jak i po jego zakończeniu. Przesłanki naukowe wskazują na korzystne efekty w kierunki zmniejszonego ryzyka nawrotu choroby nowotworowej. Dodatkowo witamina D wykazuję działanie plejotropowe oddziaływujące na układ odpornościowy, kostny, sercowo-naczyniowy, gospodarkę węglowodanową oraz zmniejszone ryzyko depresji.

Wsparcie psychologiczne

Dbanie o zdrowie powinno opierać się o holistyczne podejście, dlatego tak ważne w przypadku zakończonego leczenie onkologicznego jest również wsparcie psychologa, który przekaże informację w jaki sposób radzić sobie ze stresem, zadbać o komfort snu i efektywny wypoczynek.

Podsumowanie

Dieta po zakończonym leczeniu powinna opierać się o aktualne wytyczne żywieniowe dla populacji polski z małymi modyfikacjami. Powinno się zwiększyć podaż owoców, warzyw oraz ryb. Częstszym wyborem powinny być pełnoziarniste produkty zbożowe, a nasiona roślin strączkowych powinny zastępować czerwone mięso. Nabiał powinien stanowić istotny element naszego jadłospisu, w szczególności mleczne produkty fermentowane. Głównym źródłem tłuszczu w diecie powinny być oleje roślinne oraz orzechy i nasiona. Najczęściej wykorzystywaną obróbką termiczną powinno być gotowanie tradycyjne, na parze, duszenie oraz pieczenie (w naczyniu żaroodpornym, pergaminie). Powinniśmy unikać smażenia oraz grillowania. Ważnym elementem zdrowego stylu życia i prewencji nawrotu choroby powinna stanowić aktywność fizyczna, a w przypadku otyłości lub nadwagi redukcja masy ciała. Powinniśmy również mieć na uwadze możliwe wsparcie psychologiczne, dzięki któremu nauczymy się radzić ze stresem. Tak jak zawsze dieta powinna być dostosowana indywidualnie w zależności od potrzeb, preferencji, występujących chorób.

Źródła:

  1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31755089/
  2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35057525/
  3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32770356/
  4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32717747/
  5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32148118/
  6. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33737299/
  7. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27864535/
  8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26757838/
  9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31404781/
  10. https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/talerz-zdrowego-zywienia/