Choroba nowotworowa jest źródłem bardzo silnego stresu zarówno dla osoby chorej, jak i rodziny i bliskich. Niezwykle trudno jest radzić sobie z codziennymi sprawami – praca, wizyty w szpitalu, obowiązki domowe, jednocześnie martwiąc się o zdrowie i życie swoje lub bliskiej osoby. Niestety stres bardzo negatywnie wpływa na radzenie sobie z chorobą, ponieważ osłabia organizm i utrudnia dbanie o zdrowie.
Sposoby radzenia sobie ze stresem
Każdy z nas ma swoje sposoby radzenia sobie z napięciem. Niektórzy zamykają się w sobie, inni zwierzają przyjaciołom, a część osób ucieka od stresu w alkohol, słodycze lub inne uzależnienia. Nietrudno zgadnąć, że wiele z tych sposobów nie sprzyja zdrowieniu. Jeśli na przykład nie radząc sobie z napięciem, krzyczymy na bliskich, to nie tylko zwiększamy poziom stresu przez kłótnie, ale też odbieramy sobie szansę na otrzymanie od nich tak potrzebnego w tym momencie wsparcia. Bardzo ważna jest więc umiejętność dojrzałego wyrażania przykrych emocji, tak aby oczyszczać ciało i umysł z ich negatywnego wpływu na nasze życie i zdrowie.
Jak się uspokoić, czyli skuteczne metody na stres
Poniżej przedstawiono skuteczne sposoby radzenia sobie ze stresem. Każda z tych metod może sprzyjać zdrowiu lub je pogarszać, w zależności od tego, w jakiej formie wyrażamy negatywne uczucia. Dobra wiadomość jest taka, że stres i przykre emocje są po prostu energią i od nas zależy, jak ją wykorzystamy. Jeśli zauważymy, że w naszym postępowaniu dominują niezdrowe sposoby rozładowywania stresu, jest to dobra okazja, aby poznać formy radzenia sobie z napięciem, sprzyjające zdrowiu i rozważyć zmianę niektórych zachowań.
- Działanie – radzenie sobie ze stresem oparte na aktywności
- zdrowa – wykorzystanie energii na spacer, rozwiązywanie problemów, trening fizyczny
- niezdrowa – agresywne i impulsywne działania pogłębiające problemy i stres na przykład kłótnie z otoczeniem
- Szukanie wsparcia – korzystanie z pomocy innych osób
- zdrowa – dzielenie się problemami, wyrażanie lęków, obaw i bolesnych emocji, przyjmowanie wsparcia
- niezdrowa – wykorzystywanie bliskich do rzeczy, które sami możemy zrobić, stawanie się zależnym od innych, utrata poczucia wpływu na zdrowie i życie
- Altruizm – koncentracja na pomaganiu innym ludziom.
- zdrowa – zamiast myśleć ciągle o swoim stresie i cierpieniu, zauważamy, że wciąż możemy wiele zrobić, dla osób będących w gorszej sytuacji. W ten sposób możemy na moment zapomnieć o niepokoju i zaangażować się na przykład w wolontariat, pomoc sąsiadom lub lokalnej społeczności.
- niezdrowa – stawianie potrzeb innych osób ponad naszymi, zaniedbywanie siebie.
- Unikanie – rezygnacja z zajęcia się sytuacją problemową.
- zdrowa – uznajemy, że potrzebujemy chwili wytchnienia, bo stres nas przytłacza. Robimy dla siebie coś miłego, aby odetchnąć i przez jakiś czas nie myśleć o problemach – kino, kawa z bliską osobą. Następnie z nową energią rozwiązujemy trudną sytuację.
- niezdrowa – udajemy, że problem nie istnieje. Unikamy trudnej sytuacji i uciekamy przed stresem, co zwykle pogarsza sprawę i zwiększa poziom napięcia.
- Kompensacja – chorobliwe dążenie do sukcesu w jednym obszarze życia, aby „przykryć” porażkę w innej sferze na przykład walka o awans w pracy, aby nie myśleć o problemach w małżeństwie
- zdrowa – wykorzystywanie energii w sytuacji stresowej na przyjemne i ważne dla nas aktywności na przykład sport, hobby. Pozytywny rozwój w dziedzinach, w których dążymy do mistrzostwa.
- niezdrowa – udawanie, że jest ok poprzez zaangażowanie w aktywności, w których jesteśmy dobrzy, w celu ucieczki od stresu i przykrych emocji. Motywacją w tym przypadku nie jest dążenie do pozytywnych przeżyć, tylko ucieczka przed negatywnymi.
- Zaprzeczanie – nieakceptowanie rzeczywistości na przykład wielu alkoholików mimo jednoznacznych dowodów (zniszczona wątroba, utrata pracy, rodziny) twierdzi, że nie ma żadnego problemu z nałogiem
- zdrowa – uznanie, że w tym momencie nie jesteśmy wstanie. zająć się sytuacją stresową, więc odkładamy ją na później, aby wrócić do niej w bardziej sprzyjających okolicznościach.
- niezdrowa – zaprzeczanie, że problem istnieje, ignorowanie rzeczywistości i pozwalanie, aby kłopoty się piętrzyły.
- Przemieszczenie – wyrażanie negatywnych emocji związanych ze stresem poprzez bycie niemiłym dla osób niezwiązanych z problemem (dzieci, zwierzęta) lub „atakowanie” przedmiotów
- zdrowa – “wyrzucenie” z siebie napięcia uderzając w worek treningowy lub poduszkę.
- niezdrowa – obrażanie i atakowanie bliskich, uderzenie psa, rzucanie telefonem, tłuczenie naczyń
- Projekcja – błędne oskarżanie innych o myśli, uczucia i zachowania, których sami doświadczamy, na przykład jesteśmy przekonani, że pielęgniarka się na nas uwzięła, a tak naprawdę to my jej nie lubimy.
- zdrowa – staramy się koncentrować na własnych pozytywnych emocjach i traktować innych z szacunkiem nie zakładając, że mają złe intencje.
- niezdrowa – zaprzeczanie własnemu doświadczeniu i obwinianie innych o negatywny stosunek do nas.
- Racjonalizacja – wyjaśnianie zachowań i emocji, których nie akceptujemy w sposób sensowny i logiczny, ale nieprawdziwy. Na przykład człowiek, który nie radząc sobie z silnym stresem, uderzył dziecko, bo dostało złą ocenę w szkole może, tłumaczyć sobie, że to świadoma technika wychowawcza, a nie wybuch agresji i zrobił to z dbałości o wykształcenie i przyszłość tego dziecka.
- zdrowa – przyjmowanie odpowiedzialności za swoje zachowania, akceptacja trudnych emocji oraz zrozumienie, że cierpienie jest naturalną ludzką reakcją na tak silny stres.
- niezdrowa – obwinianie innych za swoją sytuację, tłumaczenie swoich negatywnych zachowań, szukając fałszywych usprawiedliwień.
- Regresja – zachowania typowe dla dzieci
- zdrowa – zrozumienie, że w tak trudnej sytuacji warto dać sobie czas i przestrzeń oraz w pewnych sprawach skorzystać ze wsparcia bliskich pozwalając, aby opiekowali się nami w miarę potrzeb.
- niezdrowa – napady złości, zamykanie się w pokoju, myślenie życzeniowe. Ta lista nie jest oczywiście kompletna, dlatego warto świadomie przyglądać się swoim reakcjom na stres, poznając zdrowe i dojrzałe sposoby radzenia sobie z napięciem, które pomogą odpowiednio zadbać o optymalną formę psychiczną oraz fizyczną.
Bibliografia
Carlson M (2017). CBT for psychological well-being in cancer. Wiley Blackwell.
