Rak jajnika jest piątym najczęściej występującym nowotworem wśród kobiet w Polsce. Co roku na świecie przybywa 240 tys. nowych zachorowań. Rak jajnika nie daje specyficznych objawów, dlatego w około 70% przypadków jest rozpoznawany w zaawansowanym stadium choroby. Niedożywienie oraz spadek masy ciała może wpływać na efekty leczenia oraz na czas przeżycia. Dlatego dieta oraz aktywność fizyczna odgrywają ważna rolę w procesie leczenia, poprawy stanu zdrowia i jakości życia.
Podczas leczenia onkologicznego może dochodzić do występowania skutków ubocznych. Do jednych z najczęstszych skutków ubocznych stosowania chemioterapii należą: zaparcia, biegunka, nudności, wymioty, zmiany smaku, braku apetytu, zapalenia błony śluzowej jamy ustnej. Proces leczenia oraz występowanie nowotworu są obciążaniem dla organizmu, dlatego często dochodzi również do pogorszenia wyników krwi między innymi hemoglobiny, erytrocytów (czerwone krwinki), leukocytów (białe krwinki) czy płytek krwi. Wyżej wymienione dolegliwości mogą pogarszać stan odżywienia, a tym samym wpływać na wyniki leczenia. Niedożywienie u osób chorych na raka jajnika obserwuję się aż u 70%.
Jednym z głównych celów wsparcia żywieniowego jest zapobieganie niedożywieniu. Dlatego tak ważne jest również wykrywanie niedożywienia oraz identyfikacja osób z grup ryzyka niedożywienia. Odpowiednio dopasowana dieta może wpływać na:
Założenia diety powinny również uwzględniać występowanie chorób współistniejących, parametry biochemiczne, ogólny stan zdrowia, preferencje żywieniowe pacjenta.
Dieta powinna być spersonalizowana i wykazywać pozytywny wpływ zarówno na leczenia jak i jakość życia. Ważną kwestią w przypadku pacjentów onkologicznych jest pokrycie zapotrzebowania na białko. Białko jest składnikiem budulcowym, ale także pełni funkcje transportowe, magazynujące, odpornościowe. Dlatego wszelkie niedobory będą wpływały niekorzystnie na funkcjonowanie organizmu. Choroba nowotworowa zwiększa katabolizm, a więc zapotrzebowanie na białko u chorych onkologiczne wzrasta. Źródłem tego składnika powinny być produkty, które dostarczają pełnowartościowego białka, czyli: mięso (w szczególności drobiowe), ryby, jaja oraz nabiał. Podaż białka powinna mieścić się w zakresie 1,0-1,5 g kg/m.c.
Zapotrzebowanie na tłuszcz może wzrastać do około 50% całkowitej energetyczności diety. Tłuszcz stanowi źródło energii, jest składnikiem błon komórkowym, nośnikiem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K) oraz może mieć działanie przeciwzapalne i immunomodulujące. Źródłem tłuszczu w diecie powinny być oleje roślinne, orzechy, nasiona, awokado oraz tłuste ryby. Kwasy tłuszczowe nasycone, których źródłem są produkty pochodzenia zwierzęcego oraz olej kokosowy i palmowy powinny zostać ograniczone, ze względu na swój prozapalny charakter oraz negatywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Na szczególną uwagę zasługują wielonienasycone kwasy omega-3 o potencjale przeciwzapalnym oraz immunomodulującym. Ich źródłem są tłuste ryby, awokado, olej lniany oraz nasiona lnu. Tłuste ryby będą źródłem kwasów EPA i DHA (kwas eikozapentaenowy oraz dokozaheksaenowy), których nie dostarczymy ze źródeł roślinnych.
Pozostała wartość energetyczna powinna być uzupełniona przez węglowodany, w zależności od stanu przewodu pokarmowego i objawów towarzyszących. Źródłem węglowodanów powinny być produkty pełnoziarniste lub produkty lekkostrawne, zawierają mniej błonnika. Gdy przewód pokarmowy jest sprawny i występują zaparcia w diecie należy uwzględniać pieczywo razowe, gruboziarniste kasze, pełnoziarniste makarony, które stanowią źródło błonnika. W przypadku biegunki należy zadbać o zmniejszoną ilość błonnika w diecie i korzystać z pieczywa pszennego, jasnych makaronów, ryżu czy drobnoziarnistych kasz.
Dieta powinna być bogata w warzywa i owoce, które są źródłem witamin, składników mineralnych, błonnika oraz aktywnych biologiczni związków chemicznych np. Przeciwutleniaczy. Forma spożywanych warzyw i owoców powinna być dostosowana do stanu przewodu pokarmowego.
Wdrożenie suplementacji powinno być konsultowane z lekarzem, dietetyk może doradzać w przypadku włączenia suplementacji. Udowodnione korzystne działanie występuję w przypadku suplementacji witaminą D. W przypadku pozostałych witamin wyniki często są niejednoznaczne.
Wsparcie żywieniowe stanowi istotny element leczenia onkologicznego. Dostosowana do aktualnego stanu zdrowia aktywność fizyczna jest elementem prehabilitacji, która pozwala na uzyskanie lepszych wyników leczenie. Podobnie jak w przypadku wsparcia psychologicznego. Dlatego podejście interdyscyplinarne i holistyczne to najlepszy sposób, aby poprawić stan zdrowia.
Żywienie podczas choroby nowotworowej jajnika powinno być dostosowane indywidualnie w zależności od aktualnego stanu zdrowia, chorób współistniejących, skutków ubocznych leczenia oraz indywidualnych preferencji żywieniowych itd. Wsparcie żywieniowe powinno być nieodłącznym elementem leczenia przeciwnowotworowego. Pomoc psychologa oraz dostosowana do możliwości pacjenta aktywność fizyczna również wywiera korzystny wpływ na proces leczenia.
Źródła:
